Tradycyjna kuchnia – gotowanie w gęsiarce żeliwnej

W tradycyjnej, polskiej kuchni stosuje się nie tylko dawne, niegdyś bardzo znane przepisy kulinarne, ale również korzysta się ze sprawdzonych narzędzi do gotowania. Jednym z solidnych naczyń, który obowiązkowo znajdował się na wyposażeniu naszych cioć i babć, jest gęsiarka. Dziś ponownie staje się popularna, a to ze względu na wielką użyteczność oraz niesamowitą odporność, a nawet niezniszczalność, jeśli chodzi o typowe użytkowanie w kuchni. Gęsiarka żeliwna to niezwykłe naczynie, którego historia doprawdy zaskakuje. W artykule dzielimy się tymi ciekawostkami i wskazujemy, jakie dania można przygotować w tym właśnie typie brytfanny.

Gęsiarka żeliwna – co to za naczynie i skąd się wzięło?

Gęsiarka żeliwna to jeden z rodzajów owalnego lub okrągłego naczynia wykonanego z trwałego, metalowego surowca. Ważnym elementem wchodzącym w skład gęsiarki jest dopasowana przykrywka, która w dosyć szczelny sposób przykrywa to, co umieścimy w środku. Może mieć ona dodatkowe wyżłobienia na rantach, dzięki czemu jeszcze lepiej przylega do brzegów gęsiarki. Historia żeliwnego naczynia wiąże się z ręcznym wykuwaniem tego rodzaju produktów. Były one powszechnie stosowane przed wiekami w Europie, choć oczywiście nie każdy właściciel domu wiejskiego mógł sobie pozwolić na taką wygodę. Pewne tropy prowadzą także do Chin. Wiadomo, że kilka wieków przed naszą erą starożytni Chińczycy wykorzystywali prymitywne, żeliwne artefakty do budowy domów i celów militarnych. Nie wiadomo, czy tworzono z tego materiału jakiekolwiek przybory kuchenne. Współczesne gęsiarki wzięły swoją nazwę od zwierzęcia, które można było przygotowywać właśnie w takim, pojemnym garnku.

Dlaczego gęsiarka jest symbolem tradycyjnej kuchni?

Gęsiarki stosowane były od pokoleń i mimo upływu lat, wciąż utrzymały swoją tradycyjną formę. Naczynie odgrywało ważną rolę szczególnie w kuchni wiejskiej, ponieważ to właśnie w nim przygotowywano posiłki dla wszystkich domowników. W zależności od zamożności mieszkańców, z gęsiarek korzystało się od święta lub nieco częściej. Mięso przygotowywane w takim naczyniu charakteryzuje się soczystością, kruchością i jeśli jest odpowiednio długo gotowane, powinno rozpływać się w ustach. I mowa nie tylko o gęsinie, ale także o innych rodzajach drobiu, a nawet wieprzowiny. Dziś niejako wraca się do korzeni, dlatego nie jest niczym zaskakującym, że gęsiarki znów stają się ważnym przyborem do gotowania. Zapewniają one idealne rozprowadzanie się ciepła we wnętrzu, co pozwala na przyrządzenie wielu produktów, które potrzebują nieco więcej czasu, aby "dojść" do odpowiedniej formy. Doceńmy historię polskich kulinariów i korzystajmy z tego niezawodnego naczynia!

Zalety gotowania w żeliwie – smak, aromat, zdrowie

Materiał żeliwny przez bardzo długi czas utrzymuje ciepło. Co ważne, właściwa temperatura rozprowadzana jest na całej powierzchni naczynia. Nadmiar gorąca odparowuje, dlatego gęsiarki mogą być wystawiane na działanie nawet bardzo wysokiej temperatury, np. w piekarniku gazowym czy elektrycznym. Wśród zalet związanych z przygotowywaniem posiłków mięsnych i jarskich w gęsiarce, oprócz zadowalających parametrów termicznych, o których napisaliśmy powyżej, wyróżnia się także:

• intensyfikację smaku posiłków dzięki zamykanej formie naczynia;
• brak konieczności mieszania potraw czy sprawdzania smaku w trakcie obróbki;
• uniwersalne zastosowanie w kontekście duszenia, smażenia i pieczenia mięs;
• gotowanie bez uwalniania się szkodliwych substancji, co może mieć miejsce w przypadku innych materiałów.

Co można przygotować w gęsiarce? (gęś, pieczenie, zapiekanki, bigos)

Potrawy z gęsiarki są łatwe w przygotowaniu, a to ze względu na to, że nie trzeba ich specjalnie doglądać, przekładać czy mieszać podczas pieczenia. Duszenie mięsa staje się dzięki temu proste i w zasadzie zawsze udane, o ile oczywiście podążamy za wskazówkami zawartymi w danym przepisie. Mając na uwadze, że tradycyjne gotowanie staje się dla wielu osób ważnym punktem odniesienia w gastronomii, przygotowaliśmy przepis, dzięki któremu zapieczesz wspaniałe, duże kawałki mięsa, a następnie podasz je rodzinie czy gościom. Chcemy również zaznaczyć, że w gęsiarce możemy upichcić także zapiekanki ziemniaczane, wegetariańskie potrawy, a nawet tradycyjny bigos! Czas na konkretne wskazówki. Przygotuj smaczną potrawę duszoną w żeliwie. Sprawdź, jak to zrobić. Chcąc otrzymać porcję na kilka (4-5) osób, przygotuj:

• półtora kilograma mięsa drobiowego, wieprzowego lub wołowego (może być to gęsina, karkówka wieprzowa, schab, trybowane udka drobiowe lub jeszcze inny rodzaj mięsa);
• trzy cebule i główkę czosnku;
• trzy marchwie i dwie pietruszki;
• musztardę i koncentrat pomidorowy – do smaku;
• przyprawy w postaci kilku liści laurowych, pieprzu, ziela angielskiego i majeranku;
• dwie szklanki bulionu;
• opcjonalnie tłuszcz – smalec lub słoninę, do podbicia smaku.

Mięso zamarynuj, pokrój, ewentualnie pozostaw duże kawałki, jeśli takie preferujesz. Poszatkuj warzywa na dosyć spore części. Umieść to wszystko w misce i wymieszaj razem z przyprawami. Wyłóż mieszaninę do gęsiarki, następnie wlej bulion i wymieszaj. Nagrzej piekarnik. Wstaw żeliwo do piekarnika. Utrzymuj temperaturę ok. 160-180°C przez minimum dwie godziny. Po tym czasie danie powinno być gotowe.

Jak dbać o gęsiarkę żeliwną, by służyła latami?

Jak dbać o żeliwo? Naczynia żeliwne są trwałe i w zasadzie niezniszczalne, co jest ich bardzo dużą zaletą użytkową. Warto pamiętać, aby po ugotowaniu dokładnie umyć pojemnik – uważając na to, aby nie był zbyt gorący podczas czyszczenia. Zapoznaj się także z informacjami przedstawionymi przez producenta. Wiele rodzajów gęsiarek nie powinno być mytych w zmywarce – zaleca się manualną pielęgnację, najlepiej za pomocą delikatnej gąbki czy ściereczki. Warto pamiętać także, że szybkie nagrzewanie pustego naczynia może skutkować pojawieniem się pęknięć na emalii, dlatego warto uważać, aby nie wstawiać nienapełnionej gęsiarki do gorącego piekarnika. W ten sposób przedłużymy jej żywotność oraz estetyczny wygląd.

Gęsiarka w nowoczesnej kuchni – czy warto inwestować?

Opinie o gęsiarkach, wystawiane przez entuzjastów tradycyjnego gotowania, są w dużej mierze pozytywne. To produkt, o który łatwo zadbać i dzięki któremu można ugotować niezliczoną ilość potraw. Gęsiarka emaliowana jest trwała, ponadczasowa i ma solidną konstrukcję. Dzięki temu idealnie nada się także w przypadku preferowania innowacyjnych kulinariów. Gęsiarka w nowoczesnej kuchni przyda się do wykonywania smacznych zapiekanek oraz innych, często pozbawionych mięsa, dań obiadowych.

Gęsiarka emaliowana vs surowe żeliwo – co wybrać?

Co wybrać, jeśli stajemy przed takim dylematem? Według nas gęsiarka żeliwna jest najlepszą opcją, ponieważ łączy ona funkcje tradycyjnej gęsiarki, wyglądając przy tym niezwykle elegancko i stylowo. Wiele produktów o takim kształcie posiada ciekawe zdobienia, które urozmaicają wygląd naczynia. Pojemne brytfanny żeliwne, wyposażone w masywną pokrywkę, pasują do wielu typów kuchenek, co jest niewątpliwie ich bardzo dużą zaletą.