Tradycyjne potrawy wigilijne

Wieczór wigilijny to najważniejszy moment Świąt Bożego Narodzenia, w którym wyczekujemy pojawienia się na niebie pierwszej gwiazdki i w gronie najbliższych nam osób, rodziny i przyjaciół, zasiadamy do pięknie przystrojonego stołu. Zgodnie z tradycją to w ten wieczór łamiemy się opłatkiem, składamy życzenia i zasiadamy do wspólnej uroczystej kolacji. Co więc powinno znaleźć się na wigilijnym stole?

Tradycja i przesądy

Na wigilijnym stole królują dania postne. Zgodnie z polską tradycją jest ich 12, a każde z nich ma swoją określoną symbolikę. Zgodnie z przypowieściami liczba ta wzięła się od liczby miesięcy w roku lub od liczby apostołów – uczniów Jezusa. Aby zapewnić sobie pomyślność w nadchodzącym roku, należy spróbować każdej potrawy. W dawnych czasach stół po wigilii nie był sprzątany, pozostawał tak na całą noc, aby zmarłe dusze również mogły otrzymać poczęstunek. W niektórych domach na honorowym miejscu układało się bochenek chleba, w innych kładziono czosnek, który miał zapewnić odporność na choroby, chronił przed czarami i złymi duchami. W niektórych rodzinach podczas kolacji wkłada się do portfela łuskę albo ość z karpia, która ma zapewnić dostatek pieniędzy w nadchodzącym roku.

Zestaw dań wigilijnych różni się w zależności od regionu Polski wśród nich znajdują się: kompot z suszonych owoców, śledzie, zupa grzybowa, barszcz czerwony, kapusta z grochem, paluszki z makiem, kasza ze śliwami, kutia, ryba po grecku, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą i grzybami, karp smażony, karp w galarecie, piernik z daktylami, makowiec.

W większości miejsc podaje się jednak poniższe potrawy:

smażony karp – obraną, oczyszczoną i pokrojoną w dzwonki rybę obsypuje się przyprawami, obtacza w jajku i bułce, następnie smaży na rozgrzanym oleju. Tak przygotowaną rybę podajemy na okrągłym lub owalnym półmisku lub talerzu. Kiedy zostanie nam kilka porcji możemy włożyć je do naczynia żaroodpornego i podgrzać w piekarniku w późniejszym czasie;

barszcz z uszkami lub pasztecikami – (w zależności od miejsca może to być żurek, zupa grzybowa, zupa owocowa, zupa rybna) – zazwyczaj jest to barszcz czerwony przygotowywany na zakwasie, połączony z wywarem z włoszczyzny i doprawiony do smaku. Trzeba pilnować, aby się nie zagotował, bo straci kolor. Farsz do uszek przygotowujemy z grzybów, które po ugotowaniu siekamy, podsmażamy na cebuli i przyprawiamy, a następnie zawijamy w ciasto. Na stół uszka podajemy w podgrzanych głębokich talerzach lub bulionówkach i zalewamy barszczem. Barszcz będzie się dobrze prezentował w szklanej lub porcelanowej wazie;

kutia – jedno z najwcześniej znanych dań, przygotowywana z maku, pszenicy i miodu, niegdyś spożywana także podczas styp, stanowi symbol dawnych obrzędów ku czci zmarłych. Zazwyczaj podawana w salaterce;

pierogi z kapustą i grzybami – farsz do pierogów przygotowywany jest z kiszonej kapusty, ugotowanej i dość cienko pokrojonej lub przemielonej przez maszynkę, grzyby podobnie jak do uszek – gotowane i podsmażone na maśle. Pierogi na wigilijny stół trafiają zazwyczaj z chrupiącą skórką, po uprzednim usmażeniu na patelni. Możemy je podać na prostokątnym półmisku lub w większej misce;

kapusta z grochem – jej przygotowywanie trzeba zacząć wcześniej, gdyż groch należy zalać wodą i zostawić na noc. Po odsączeniu gotuje się go w wodzie z solą i majerankiem. Warto podsmażyć pokrojoną w kostkę cebulę, startą marchewkę i pokrojone pieczarki i udusić to wraz z kiszoną kapustą. Po kilkunastu minutach dodajemy groch i mieszamy. Danie należy podawać na gorąco np. w salaterce lub naczyniu żaroodpornym z podgrzewaczem, który pomaga utrzymać ciepło potrawy.

Makowiec lub kołacz makowy – to zazwyczaj ciasto drożdżowe, w które zawinięty został smakowicie przyprawiony mak. Ciasto najlepiej podawać na paterze na nóżce lub piętrowej;

ryba po grecku – to potrawa przygotowana z usmażonej ryby i warzyw. Rybę pokrojoną w średniej wielkości kawałki układa się na półmisku lub w niskiej salaterce, a na nią wykłada mieszankę ugotowanych i startych na tarce warzyw – marchewki, pietruszki, selera, cebuli z dodatkiem sosu pomidorowego, przypraw oraz liści laurowych i ziela angielskiego;

suszony kompot – gotowany z ususzonych owoców – jabłek, gruszek i śliwek. Podawany w zależności od upodobań, na zimno lub ciepło w szklanym lub porcelanowym dzbanku.